Vijf vragen aan Ton Hermanussen

23 mei 2022

Wat betekenen bomen voor jou persoonlijk?

Als opgeleide bosbouwer boeien de boom en het bos me al tientallen jaren. Een boom is van grote betekenis, zowel ecologisch, economisch als emotioneel. Dat een boom ecologisch belangrijk is, dat weet iedereen wel. Toch wordt het ecologisch belang vaak onderschat: wist je dat het tropisch regenwoud de hoogste biodiversiteit per vierkante meter heeft van álle natuurdoeltypen? Dat komt omdat bossen een driedimensionale biodiversiteit opleveren. Voor de biodiversiteit in Nederland kan dit heel waardevol zijn, maar dat lijken we vergeten te zijn. Ook in economische zin is een boom van cruciaal belang. De belangrijkste bron van inkomsten is de houtbouw, de meubelmakerij. Vroeger was een boom al economisch van belang, bijvoorbeeld als geriefhout om de winter te overleven. Veel bomen werden én worden gebruikt in medicijnen: wilgentenen vormen een basisstof voor paracetamol en in de taxus zitten stoffen, waarmee borstkanker wordt bestreden.

En de emotionele betekenis?

Bomen zijn emoties: dat zie je in de kunst heel mooi terug. De werken van Guiseppe Penone vind ik bijvoorbeeld prachtig. Hij laat ziet dat in een oude boom nog steeds die jonge boom zit. Als echte Maasheggenvlechter bedenk ik zelf ook kunstuitingen met bomen en ben ik nu aan het experimenteren met het vervlechten van levend hout. Op de Floriade in Almere kun je een resultaat daarvan zien: de levende boombrug!

 

Dankzij Plan Boom zijn in heel Nederland mensen, zowel in groepen als individueel, bomen aan het planten. Wat vind je daarvan?

Fantastisch! Extra bossen, bomen, heggen en struwelen dragen op een natuurlijke manier bij aan het oplossen van het klimaatprobleem en verhoging van de biodiversiteit. Het verkoelende effect van bomen in de stad is bekend. Dit kan je gemakkelijk zelf ervaren; loop maar eens door een goed ontwikkeld bos tijdens een hete zomerperiode. Daar kan het zomaar 6 tot 8 graden koeler zijn. Daarnaast leggen de bomen vanaf een bepaalde leeftijd CO2 vast. Daarnaast hebben recente studies aangetoond dat een landbouwgebied mét heggen een betere opbrengst oplevert, dan een landbouwgebied zonder heggen. Een beter microklimaat met bomen houdt water langer vast.

Maar laten we ook eerlijk zijn. Hier en daar een boom is niet de oplossing. Het gaat om grote hoeveelheden wil je écht bijdragen aan het mondiale klimaatvraagstuk. De bossenstrategie spreekt over 36.000 hectare bos. Dat lijkt al ergens op. Maar waar moeten die bomen komen? Nederland heeft zo’n intensief ruimtegebruik dat het ten koste gaat van iets anders. Het is geen eenvoudige opgave om het klimaatprobleem echt serieus aan te pakken.

 

Toch is het planten van bomen niet de enige oplossing…

Nee, dat klopt. Als die bomen niet blijven staan, niet beschermd en gewaardeerd worden, verdwijnen ze. Dat kun je elke dag opnieuw zien. Je moet bomen verzorgen, beschermen, koesteren. Daarbij helpt het om bomen planologisch en juridisch te beschermen. En wat niet vergeten moet worden, is dat al die ecologische, klimatologische en andere waarden pas tot hun recht komen als bomen ouder worden. In Nederland hebben we nauwelijks oude bomen. Boven de 300 jaar is een unicum, terwijl je in Engeland eiken vindt van duizend jaar of ouder.

 

Zelf werk je in Limburg. Op welke manier kunnen meer bomen bijdragen aan deze provincie?

Ik zal een actueel voorbeeld noemen. Bomen binden niet alleen CO2, maar verrijken ook de bodem en houden met name op hellingen water vast. Zo kunnen bossen op de plateaus helpen om de kans op overstromingen in Limburg te verkleinen. Bossen vangen een deel van de regen bovengronds af. Daarnaast werkt een bosbodem als een spons, waardoor er minder regenwater richting het dal stroomt. Dat werkt alleen als je substantiële gebieden tot bos omvormt. Ook heggen leveren een bijdrage: plaats ze dwars op de helling en ze remmen het afstromende water af. Het zou mooi zijn als we beekdalen heel anders inrichten, met een halfopen of zelfs gesloten bos. Daarmee houd je absoluut het water langer vast. De komende jaren zoeken we, onder de vlag van Water als Bondgenoot, dit verder uit. Dat doen we met financiële hulp van Nationale Postcode Loterij.

 

Plan Boom is een samenwerking tussen allerlei organisaties, waaronder alle provinciale milieufederaties en landschappenNL. Hoe verloopt deze samenwerking?

Fijn om te zien dat collega’s en organisaties overal in Nederland ervoor zorgen dat bomen worden geplant. Binnen Plan Boom ervaar ik een gezamenlijke gedrevenheid en resultaatgerichtheid tussen alle partners. Het is voor ons een mooi project, waar we allemaal samen aan kunnen werken. Mijn complimenten aan al die hardwerkende collega’s die dat met onze netwerkpartners mogelijk maken. Nu nog in elke provincie een levende boombrug over een beek, sloot of vaart en ik ben helemaal gelukkig!

 

Tags: